Het decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017, art. 2 §2.
De statuten van EVA vzw De Centrale.
Het decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017, art. 40 §1.
Het Belgisch vennootschaps- en verenigingsrecht is dit jaar grondig gewijzigd door de 'wet van 23 maart 2019' (zoals verschenen in het Belgisch Staatsblad op 4 april 2019). Deze wet voert het nieuwe 'Wetboek van vennootschappen en verenigingen' (verder: WVV) in.
Onder meer de wet van 27 juni 1921 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen wordt in dit verband opgeheven. Het WVV regelt voortaan immers ook betrokken materie. Deze incorporatie van het verenigingsrecht in het Wetboek van vennootschappen is één van de grote krachtlijnen van de hervorming.
Het WVV trad in werking op 1 mei 2019 en was onmiddellijk van toepassing op (o.m.) verenigingen die werden opgericht vanaf 1 mei 2019. Reeds bestaande verenigingen kunnen zich vrijwillig conformeren aan het WVV in de loop van 2019. Hoe dan ook, moeten zij hun statuten in overeenstemming brengen met het WVV ter gelegenheid van de eerstvolgende statutenwijziging na 1 januari 2020. Uiterlijk dient deze oefening op 1 januari 2024 afgerond te zijn.
De algemene bepalingen van het WVV (Eerste Deel, Boeken 1 tot en met 3) bevatten algemene bepalingen die (potentieel) gelden zowel voor vennootschappen, verenigingen en stichtingen.
Deel 3 (Boeken 9 tot en met 11) handelt specifiek over de verenigingen en stichtingen. Dit deel is op zich een hercodificatie van alle voorschriften over verenigingen en stichtingen, met een aantal wijzigingen.
Hierna volgt een overzicht van de meest belangrijke hervormingen voor verenigingen zonder winstoogmerk in het WVV.
1. Wijziging van de definitie van het begrip vzw
“Een vereniging wordt opgericht bij een overeenkomst tussen twee of meer personen, leden genaamd. Zij streeft een belangeloos doel na in het kader van één of meer welbepaalde activiteiten die zij tot voorwerp heeft. Zij mag rechtstreeks noch onrechtstreeks enig vermogensvoordeel uitkeren of bezorgen aan de oprichters, de leden, de bestuurders of enig andere persoon behalve voor het in de statuten bepaald belangeloos doel. Elke verrichting in strijd met dit verbod is nietig.”
Deze nieuwe definitie verschilt van de vroegere definitie op verschillende punten. Zo wordt onder meer het maatschappelijk doel vervangen door het belangeloos doel. En het verbod op de uitkering van een rechtstreeks of onrechtstreeks vermogensvoordeel aan de oprichters, leden, bestuurders of andere personen wordt een cruciale factor. Vzw’s mogen voortaan immers onbeperkte economische activiteiten uitvoeren en winst nastreven, zolang dit maar gebeurt ten voordele van haar belangeloos doel. Het enige verschil tussen een vzw en een vennootschap is dus dat een vzw geen winst mag uitkeren. Statutair kan nog steeds vastgelegd worden dat winstgevende, economische activiteiten enkel in ondergeschikte orde mogelijk zijn.
2. Algemene vergadering
De algemene vergadering moet niet langer verplicht bestaan uit meer leden dan de raad van bestuur.
3. Bestuur
De vzw wordt bestuurd door een collegiaal bestuursorgaan (vroeger: raad van bestuur). Dit bestuursorgaan bestaat minimum uit 3 bestuurders tenzij er slechts 2 leden zijn. In dit laatste geval mag de raad van bestuur ook maar bestaan uit 2 bestuurders en verliezen bepalingen die 1 lid van het bestuursorgaan een doorslaggevende stem toekennen van rechtswege hun werking.
De algemene vergadering benoemt de bestuurders voor bepaalde of onbepaalde duur. Indien een bestuurder stopt voor het einde van zijn/haar mandaat, kunnen de overige bestuurders een nieuwe bestuurder coöpteren, tenzij dit statutair is uitgesloten.
Een rechtspersoon bestuurder (of dagelijks bestuurder) moet één natuurlijke persoon als vaste vertegenwoordiger benoemen. Deze vaste vertegenwoordiger:
- wordt belast met de uitvoering van het mandaat in naam en voor rekening van de rechtspersoon;
- moet aan dezelfde voorwaarden voldoen als de rechtspersoon;
- is hoofdelijk met de rechtspersoon aansprakelijk alsof hij zelf het betrokken mandaat in eigen naam en voor eigen rekening had uitgevoerd;
- is onderworpen aan de regels inzake belangenconflicten voor zaakvoerders en leden van het bestuursorgaan;
- kan niet in eigen naam noch als vaste vertegenwoordiger van een andere rechtspersoon-bestuurder zetelen in het betreffende orgaan.
De besluiten van het bestuursorgaan kunnen bij eenparig schriftelijk besluit van alle bestuurders worden genomen, met uitzondering van de besluiten waarvoor de statuten deze mogelijkheid uitsluiten.
Het WVV voert een procedure in die moet worden gevolgd in geval van belangenconflicten.
Het WVV voert ook nieuwe regels in aangaande de bestuurdersaansprakelijkheid. Deze regels zijn van toepassing op bestuurders, dagelijks bestuurders, en alle andere personen die ten aanzien van de rechtspersoon werkelijke bestuursbevoegdheid hebben of hebben gehad zijn jegens de rechtspersoon.
De bestuurdersaansprakelijkheid heeft tegenover de vzw tot voorwerp: fouten begaan in de uitoefening van de opdracht. Tegenover derden betreft deze bestuursaansprakelijkheid buitencontractuele fouten begaan in de uitoefening van de opdracht. En dit alles enkel indien deze beslissingen, daden of gedragingen zich kennelijk buiten de marge bevinden waarbinnen normaal voorzichtige en zorgvuldige bestuurders, geplaatst in dezelfde omstandigheden, redelijkerwijze van mening kunnen verschillen.
Wie is (hoofdelijk) aansprakelijk?
- de persoon die de fout maakt;
- indien het bestuursorgaan optreedt als college, dan zijn alle leden van het bestuursorgaan hoofdelijk aansprakelijk;
- indien een wettelijke of statutaire bepaling wordt overtreden, dan zijn de leden van het bestuursorgaan altijd hoofdelijk aansprakelijk, zelfs indien het bestuursorgaan niet optreedt als college.
Leden van het bestuursorgaan kunnen van de hoofdelijke aansprakelijkheid worden ontheven indien zij:
- geen deel hebben gehad aan de fout;
- de beweerde fout hebben gemeld aan:
In deze twee laatste gevallen dient de melding en de bespreking van de fout in de notulen te worden opgenomen.
Ook erg belangrijk is het feit dat het WVV de bestuurdersaansprakelijkheid beperkt in een reeks welomschreven gevallen tot bepaalde grensbedragen. De wetgever verlaat daarbij het idee dat een bestuurder die een fout maakt onbeperkt aansprakelijk moet zijn en beoogde uiteraard ook voortaan bestuurdersaansprakelijkheid beter verzekerbaar te maken op een bevattelijke wijze. Deze aansprakelijkheidsbeperking geldt niet in geval van:
4. Statuten
De statuten dienen zoals vroeger verplicht een reeds vermeldingen te bevatten, maar daar zijn een aantal nieuwe elementen bijgekomen zoals de verplichte vermelding van het gewest waar de vzw gevestigd is of de precieze omschrijving van enerzijds het belangeloos doel en de activiteiten anderzijds van de vzw.
5. Stukken
Alle stukken (= akten, facturen, aankondigingen, bekendmakingen, brieven, orders, websites en andere stukken, al dan niet in elektronische vorm) uitgaande van een vzw moeten de volgende gegevens vermelden:
- de naam;
- de rechtsvorm, voluit of afgekort;
- de nauwkeurige aanduiding van de zetel;
- het ondernemingsnummer;
- het woord “rechtspersonenregister” of de afkorting “RPR”, gevolgd door de vermelding van de rechtbank van de zetel;
- desgevallend, het e-mailadres en de website;
- desgevallend, het feit dat de vzw in vereffening is.
Er zijn drie redenen waarom dit ontwerp van statutenwijziging (dat uiteindelijk wordt voorgelegd aan de algemene vergadering van betrokken vzw) wordt voorgelegd aan de gemeenteraad.
De eerste en belangrijkste reden is dat naar aanleiding van het nieuwe WVV de statuten van vzw De Centrale nu volledig in overeenstemming gebracht te worden met de nieuwe regelgeving.
De tweede reden vloeit voort uit het decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017. De huidige statuten van betrokken vzw bevatten nog een aantal verwijzingen naar het vroegere gemeentedecreet. Deze artikels werden nu geactualiseerd.
Tenslotte wordt dit momentum van statutenwijziging benut om de samenstelling van de algemene vergadering efficiënter te organiseren. En dit met name wat betreft de vertegenwoordiging aan stadszijde, waardoor minder mandaten voor de gemeenteraadsleden nodig zijn terwijl toch de meerderheidspositie van de stad in een dergelijke algemene vergadering wordt gegarandeerd.
Het is immers zo dat artikel 246 § 1 van het decreet over het lokaal bestuur vereist dat de Stad in de algemene vergadering van een EVA vzw steeds beschikt over de meerderheid van de stemmen. De Stad dient als rechtspersoon lid te zijn van de algemene vergadering.
Tot op vandaag wordt de Stad in haar algemene vergaderingen van haar EVA vzw’s echter vertegenwoordigd door een groot aantal gemeenteraadsleden. Terwijl deze allen dienen te handelen overeenkomstig de instructies van de gemeenteraad (art. 246 § 2, 2de lid DLB).
In de praktijk betekent dit dat de gemeenteraad op voorhand de agenda en stukken van de algemene vergadering goedkeurt, net als het stemmandaat van haar vertegenwoordigers in die algemene vergadering. Alle vertegenwoordigers van de Stad in deze algemene vergadering dienen deze steminstructie na te leven. Uiteenlopend stemgedrag door deze groep vertegenwoordigers is niet mogelijk. De facto volgt hieruit dat 1 vertegenwoordiger van de Stad in de algemene vergadering volstaat om dit standpunt te kunnen vertolken. De grote vertegenwoordiging van de Stad in de algemene vergadering was niet efficiënt. Een vertegenwoordiging aan stadszijde in de algemene vergadering door één gemeenteraadslid (met telkens vier vaste plaatsvervangers) dient te volstaan. Conform artikel 246 van het decreet over het lokaal bestuur krijgt deze stadsvertegenwoordiging steeds de meerderheid van de stemmen.
Deze nieuwe invulling van de vertegenwoordiging van de Stad ligt ook in de lijn der aanbevelingen vanuit de gemeenteraad om "de meerwaarde van elk Gents mandaat tegen het licht te houden". De positie van de Stad in de algemene vergadering van deze EVA vzw is ongevrijwaard door de meer compacte invulling van de vertegenwoordiging.
keurt goed het ontwerp van statutenwijziging van EVA vzw De Centrale, zoals gevoegd in bijlage.