Op grond van de Wet op het politieambt van 5 augustus 1992 (WPA), gewijzigd bij Wet van 21 maart 2018 tot wijziging van de Wet op het politieambt om het gebruik van camera's door de politiediensten te regelen, en tot wijziging van de Wet van 21 maart 2007 tot regeling van de plaatsing en het gebruik van bewakingscamera's, van de Wet van 30 november 1998 houdende regeling van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten en van de Wet van 2 oktober 2017 tot regeling van de private en bijzondere veiligheid, moeten een aantal verplichtingen worden nageleefd wanneer de politiediensten een bewakingscamera willen plaatsen en gebruiken met het oog op bewaking en toezicht.
Een politiedienst kan een camera plaatsen en gebruiken op het grondgebied dat onder zijn bevoegdheid valt, na voorafgaande principiële toestemming van de gemeenteraad, wanneer het gaat om een politiezone. Om deze toestemming te bekomen wordt er een aanvraag ingediend bij de gemeenteraad door de korpschef. De toestemmingsaanvraag preciseert het type camera, de doeleinden waarvoor de camera zal worden geïnstalleerd of gebruikt, evenals de gebruiksmodaliteiten ervan, en voor wat betreft de vaste camera ook de plaats. Deze aanvraag houdt rekening met een impact- en risicoanalyse op het vlak van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en op operationeel niveau, met name wat de categorieën van verwerkte persoonsgegevens betreft, de proportionaliteit van de aangewende middelen, de te bereiken operationele doelstellingen en de bewaartermijn van de gegevens die nodig is om deze doelstellingen te bereiken. (artikel 25/4 WPA)
Concreet wenst de Politiezone Gent over te gaan tot uitbreiding en optimalisatie van de reeds bestaande vaste camera's in een niet-besloten plaats, nl. de Zuid- en Overpoortbuurt.
Sinds 2015 beschikt de lokale politie van Gent over vaste camera's in de Zuid- en Overpoortbuurt. Het gebruik hiervan werd reeds positief geadviseerd door de gemeenteraad op 28 april 2014. Bij gemeenteraadsbesluit van 21 oktober 2019 werd het gebruik van deze camera's in regel gesteld met de gewijzigde wetgeving en werd een principiële toestemming verleend door de gemeenteraad.
De inzet van camera’s op deze plaatsen wordt positief geëvalueerd en biedt een reële meerwaarde zowel op vlak van preventie, als ondersteuning voor de mensen op het terrein, bij het ophelderen van feiten en bij de aanpak van de overlastproblematiek die een prostitutiebuurt en studentenbuurt met zich meebrengt.
Momenteel zijn er in de Overpoort- en Zuidbuurt elk 4 camera’s aanwezig. De huidige camerasystemen zijn evenwel sterk verouderd en er wordt vastgesteld dat de feiten zich verplaatsen zodat deze buiten het beeldbereik vallen van de huidige camera’s.
Bijgevolg is het aangewezen dat er gebruik wordt gemaakt van een nieuw soort camera alsook dat er een uitbreiding van het aantal camera’ s voorzien wordt.
Politiezone Gent wenst het systeem te optimaliseren en performanter te maken naar de huidige behoeften.
Enerzijds wordt vastgesteld dat zowel voor de Zuid- als Overpoortbuurt de huidige cameradekking beter kan. Vanuit politioneel oogpunt wordt gestreefd naar een maximale dekking van de Overpoort- en Zuidbuurt waarbij de voornaamste in- en uitvalswegen voorzien zijn van cameradekking. Een sluitend netwerk van camera’s binnen een bepaalde zone stelt de Politiezone Gent in staat om ploegen op een efficiëntere manier aan te sturen waardoor er een grotere slaagkans bestaat op het intercepteren en/of identificeren van relschoppers. De inzet van camera’s zorgt ervoor dat de politiemaatregelen efficiënt, doeltreffend en proportioneel zijn.
Anderzijds wordt de Politiezone Gent geconfronteerd met een mindere beeldkwaliteit van de huidige camera’s waardoor dit de identificatie van verdachten/kentekenplaten bemoeilijkt.
Vanaf het moment dat er camera’s geplaatst werden (2015) is er vooral op de plaatsen waar er camera’s voorzien zijn een afname van het aantal feiten. Dankzij de cijfers merkt Politiezone Gent een verschuiving/verplaatsing en een lichte verhoging van de feiten/fenomenen op. De problematiek verplaatst zich buiten de omgeving die voorzien is van camerabewaking waarbij kan vastgesteld worden dat er vanuit de Overpoort heel vaak verschoven wordt naar de achterliggende straten, in- en uitvalswegen (Sint-Pietersplein, Kunstlaan, Isabellakaai en Kantienberg) maar zelden verder gaat dan de Overpoort zelf.
Een uitbreiding van het dekkingsgebied voor camera’s lijkt hier dan ook noodzakelijk. De cijfers tonen duidelijk aan dat er teveel blinde vlekken zijn om en rond de Overpoortstraat die de veiligheid van de studenten in gevaar brengt. Een groter dekkingsgebied zal de operationele aansturing op terrein maximaal ten goede komen.
Voor wat betreft de Zuidbuurt is zichtbaar in de cijfers hoe een stabiele afname van het aantal criminele en overlastfeiten zich voordoet. De camera’s bewijzen hiermee hun preventief nut en verhogen daarmee het veiligheidsgevoel.
Het totaal aantal gepleegde feiten in de straten die niet gedekt zijn door camera’s liggen beduidend hoger ldan in de straten die wel gedekt zijn door camera’s.
Het staat in beide buurten dan ook vast dat de cijfers gedaald zijn op de plaatsen waar er camerabewaking voorzien werd en dat plegers van overlast en criminaliteit die het terrein kennen ondertussen ook de blind spots kennen.
De Overpoort- en Zuidbuurt vragen extra aandacht in de terreinwerking van Politiezone Gent ten opzichte van andere plaatsen op het Gentse grondgebied. Dit kenmerkt zich door een constante stroom aan problemen, daar waar er bij andere uitgangscentra sprake is van een veel geconcentreerdere periode van potentiële problemen. In de Overpoort- en Zuidbuurt is dat van vroeg op de avond tot laat op de avond. In andere uitgangscentra is dat eerder geconcentreerd tussen 4 en 7 uur 's ochtends, welke perfect opgevangen kunnen worden door de interventieploegen.
Deze 2 gebieden, in tegenstelling tot andere locaties van nachtleven, trekken op dagelijkse basis grote groepen mensen aan wat het risico op criminele feiten verhoogd. Meer mensen op dagelijkse basis laat de intensiteit van de feiten gemakkelijker toenemen.
Rekening houdend met het feit dat deze twee gebieden hun specifieke aanrijroutes hebben voor het publiek zorgt er logischerwijze voor dat bepaalde feiten zich daar zullen voordoen om aan het oog van extra politieogen en camera’s te ontsnappen of om in het gebied zelf niet op te vallen.
In geval van operationele aansturing is vroegdetectie door de camera’s hierin een eerste meerwaarde. Hierdoor kan de politie makkelijker de-escalerend optreden met een vooraf beter ingeschat aantal manschappen. Dit stelt de mensen op het terrein in staat efficiënt, doeltreffend en proportioneel te reageren. Vervolgens gaat het ook over het reduceren van het dark number, waarbij beelden aangewend kunnen worden in verder onderzoek.
In de straten die vandaag niet gecoverd worden door een camera maar waar er zich wel veel fenomenen voordoen, is er die vroegdetectie niet. Hierdoor wordt er steeds een omvangrijke mallemolen in gang gezet om het fenomeen alsnog te kunnen beheersen waardoor het kan zijn dat er te traag gereageerd wordt. Met gepaste cameradekking kan hierop ingespeeld worden en worden de ploegen op het terrein performanter ingezet en doeltreffend aangestuurd.
De Overpoort- en Zuidbuurt worden door de lokale politie van Gent als 2 atypische uitgangsbuurten beschouwd.
Er is sprake van een permanent aanhoudende overlastproblematiek hetgeen niet vergeleken kan worden met tijdelijke overlastlocaties. Bij tijdelijke overlastlocaties worden camera’s pas ingezet als aanvullend element in geval blijkt dat de reguliere politiewerking niet voldoet.
Politiezone Gent beschouwd het gebruik van camera’s dan ook niet als wondermiddel dat alle problemen die gepaard gaan met een uitgangsbuurt verminderen maar wel als een ondersteunende factor binnen de politionele werking.
Dit betekent dat de fysieke aanwezigheid van politie door extra en betere camera’s niet wordt teruggeschroefd. Tijdens de uitgangsdagen zijn op het terrein verschillende ploegen aanwezig in de omgeving van de Overpoort. De inzet op het terrein zal niet wijzigen in functie van een wijziging aan het cameraplan. Een gebiedsdekkend cameraplan stelt de sturing in staat de mensen op het terrein sneller te laten ingrijpen dankzij vroegdetectie. Die vroegdetectie is van wezenlijk belang om situaties niet te laten escaleren, waardoor de aanwezige mensen op het terrein niet steeds achter de feiten moeten aanhollen en een veel grotere inzet van manschappen erop moeten afsturen (en dus onttrekken aan de Overpoortstraat zelf).
Het is de bedoeling, nu en in de toekomst, dat de camera’s permanent operationeel zijn. Aansturing is voorzien vanuit het Zonaal Sturingsentrum. Een actieve houding van de operator wordt gevraagd bij incidenten en evenementen. Indien er geen actieve sturing is door een politiemedewerker die het systeem bedient dan worden de camera’ zo georiënteerd dat ze de hoofdstraten in beeld nemen. (standaardpositie die als preset wordt ingesteld). In het geval van positie Citadellaan zal dit bepaald worden op inrit Overpoortstraat, in geval Wilsonplein zal dat gericht zijn op Zuidstationstraat/Vlaanderenstraat.
Door de ruime basisdataset waarover Politiezone Gent momenteel beschikt, kan de aanpassing aan het inplantingsplan verder worden gemonitord. Politiezone Gent stelt dan ook voor om na 1 jaar na de invoering van het nieuw inplantingsplan opnieuw de evaluatie te maken op basis van een geüpdate dataset.
Deze camera's en de opnames ervan zullen door Politiezone Gent enkel gebruikt worden in uitvoering van de opdrachten van bestuurlijke en gerechtelijke politie, zoals bepaald in de WPA en mits de beperkingen die de WPA oplegt.
Voor opdrachten van gerechtelijke politie, gedefinieerd in art. 15 WPA en voor opdrachten van bestuurlijke politie, gedefinieerd in art. 14 WPA. Bij laatstgenoemde geldt volgende beperking voor het gebruik van de data, gegenereerd door deze camera's:
''Art. 25/3, §2. Het zichtbare gebruik van camera's voor het inwinnen van informatie van bestuurlijke politie bedoeld in artikel/ 44/5, §1, is uitsluitend toegelaten in de gevallen bedoeld in artikel 44/5, §1, eerste lid, 2º tot 6º. Wat artikel 44/5, §1, eerste lid, 5º, betreft, kan dat gebruik bovendien a/leen worden toegelaten ten aanzien van de categorieën van personen bedoeld in artikelen 18, 19 en 20.”
Het cameratoezicht blijft in het bijzonder tot doel hebben:
Er wordt dan ook aan de gemeenteraad een principiële toestemming gevraagd voor de uitbreiding en optimalisatie van zichtbare vaste camera’s op het grondgebied van de Politiezone Gent en meer bepaald in de Overpoort- en Zuidbuurt.
Gelet op de doelstellingen van het cameratoezicht en de wijze van implementatie ervan is er een maatschappelijk draagvlak voor het gevraagde cameratoezicht.
De korpschef kan slechts overgaan tot het zichtbaar gebruiken van een bewakingscamera in een niet-besloten plaats nadat de gemeenteraad een principiële toestemming heeft verleend.
Verleent een principiële toestemming aan de aanvraag van de Politiezone Gent voor de uitbreiding en optimalisatie van de camera's voor het zichtbaar gebruik van vaste camera' s op een niet-besloten plaats op het grondgebied van de Politiezone Gent, zijnde de Overpoort- en Zuidbuurt zoals vermeld in het document 'Inplantingsplan zichtbare vaste camera's Overpoort- en Zuidbuurt'.