2022_GR_00446 - Voorlopige vaststelling van het ontwerp van gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) nr. 172 Dampoort - Vaststelling

• Het Decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017, artikel 40, § 1.

• De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening van 15 mei 2009, artikel 2.2.21, § 1;
• Het Decreet van 18 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid, gecoördineerd op 15 juni 2018, artikel 1.3.1.1, §1, eerste lid;
• Het Decreet van 1 juli 2016 tot wijziging van de regelgeving voor ruimtelijke uitvoeringsplannen teneinde de planmilieueffectrapportage en andere effectbeoordelingen in het planningsproces voor ruimtelijke uitvoeringsplannen te integreren door wijziging van diverse decreten;
• Het Decreet van 24 februari 2017 betreffende onteigening voor het algemeen nut, artikel 31;
• Het Decreet van 3 mei 2019 houdende de gemeentewegen;
• Het Besluit van de Vlaamse Regering van 11 april 2008 tot vaststelling van de nadere regels met betrekking tot de vorm en de inhoud van de ruimtelijke uitvoeringsplannen;
• Het Besluit van de Vlaamse Regering van 17 februari 2017 betreffende het geïntegreerde planningsproces voor ruimtelijke uitvoeringsplannen, planmilieueffectrapportage, ruimtelijke veiligheidsrapportage en andere effectbeoordelingen.

Situering

Het gebied van dit gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) bevindt zich ten oosten van de binnenstad en omvat de omgeving van het station Dampoort, de site van het voormalige pakjesstation ten zuiden van het station, de achterzijde van het bouwblok tussen de Dendermondsesteenweg en de sporen en het bouwblok tussen Koopvaardijlaan en de sporen ten noorden van Dampoort.

Aanleiding

De infrastructuurprojecten in de onmiddellijke omgeving van de Dampoort vormen de meest concrete aanleiding voor dit RUP. Het RUP begeleidt niet enkel het verleggen en intunnelen van de stadsring maar biedt ook een gepast kader voor de verdere uitbouw van de Dampoort als knooppunt van openbaar vervoer, fiets- en voetgangersnetwerken. De publieke ruimte krijgt een gepaste inrichting.

Met het nieuwe RUP willen we uitvoering geven aan de beleidslijnen uit het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan (2003) en Ruimte voor Gent – Structuurvisie 2030. Het RUP begeleidt de verdere uitbouw van de stationsomgeving tot een stadsregionaal knooppunt. Ruimte voor Gent kent de Dampoort en omgeving een zeer hoge netwerkwaarde toe. Dit uit zich niet enkel in een verknoping van de diverse vervoersmodi, maar ook in een ruimtelijke ontwikkeling die maximaal gebruik maakt van de aanwezige vervoersknoop.

Het RUP zet de oude gewestplanzoneringen om in voorschriften die een eigentijdse en hoogdynamische stedelijke ontwikkeling op deze plek mogelijk maken. Het noordelijke deelgebied is op vandaag nog gevat door de oude voorschriften van ‘industriegebied’. Door een herbestemming bieden we op deze plek ook ruimte voor functies die maximaal profiteren van de ligging nabij het station en tegelijk aansluiten bij de recente ontwikkelingen langs het Handelsdok . De rest van het plangebied is op het gewestplan aangeduid als ‘gebied voor stedelijke ontwikkeling’. Het RUP verfijnt de bestemming en voorziet in de nodige inrichtingsvoorschriften om de gewenste ontwikkeling van het gebied te begeleiden. 

Proces

Dit ontwerp van ruimtelijk uitvoeringsplan is het resultaat van een uitgebreid vooronderzoek en overleg tussen alle betrokken actoren. Kenmerkend voor dit RUP is dat de voorgeschreven ontwikkeling zeer nauw verbonden is met de geplande infrastructuurprojecten binnen het plangebied.

Na een fase van verkennend onderzoek (2011 - 2014) keurde het college van burgemeester en schepenen op 10 december 2015 een 'concept-RUP' goed. Omdat op dat moment het nieuwe traject voor de stadsring nog niet vastlag, liet het concept-RUP nog de keuze tussen een ruimtelijke constellatie met een stadsring die in een tunnel onder het station loopt (tunnelvariant) en één waarin de stadsring gelijkvloers blijft (gelijkvloerse variant).

In de periode 2015-2017 werd er voor beide scenario’s diepgaander onderzoek verricht, onder de noemer ’flankerend onderzoek’. Tegelijk is gestart met de opmaak van het plan-MER. In tegenstelling tot de nieuwe ruimtelijke uitvoeringsplannen valt dit RUP nog onder de oude procedure, wat wil zeggen dat RUP en MER twee afzonderlijke goedkeuringstrajecten doorlopen. Het college van burgemeester en schepenen keurde op 10 december 2015 het concept-RUP (nr. 172) Dampoort goed. In 2016 is gestart met de plan MER - procedure. 

Het vele studiewerk doet ons eind 2017 besluiten dat de gelijkvloerse oplossing de gezamenlijke ambities van de partners niet kan verenigen. De te krappe ruimte tussen de Zwaaikom en het spoortalud bleek een onoverkomelijk knelpunt, voor zowel fiets- als traminfrastructuur. De tunneloplossing is de enig haalbare oplossing om de gezamenlijke ambities te realiseren op deze ruimtelijk complexe locatie en beperkte oppervlakte.

In 2018 beslist het college van burgemeester en schepenen, in samenspraak met alle andere betrokken actoren om enkel nog een RUP op te maken voor de tunnelvariant. In diezelfde periode krijgt het college ook de delegatiebevoegdheid van zowel provincie als Vlaamse Regering. In zitting van 15 november 2018 keurde het college een voorontwerp van RUP goed. Dit voorontwerp is voor advies overgemaakt aan de GECORO en de door de Vlaamse regering aangeduide adviserende instellingen en administraties. 

Op 13 december 2018 is met alle instanties de plenaire vergadering gehouden. De aanwezige adviesinstanties brachten ter zitting mondeling advies uit of gaven een toelichting over het eerder uitgebrachte schriftelijke advies. Het verslag van de plenaire vergadering bevat enerzijds de weergave van het verloop van de vergadering en een samenvatting van alle opmerkingen van de verontschuldigde en aanwezige adviserende instanties en anderzijds alle uitgebrachte schriftelijke adviezen. Dit verslag werd verstuurd op 20 december 2018. Artikel 2.2.20 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening bepaalt dat eventuele reacties op het verslag binnen 14 dagen na ontvangst van het verslag kunnen worden bezorgd aan het college van burgemeester en schepenen door de instanties die effectief aanwezig waren op de plenaire vergadering. Binnen de wettelijk vastgestelde termijn werden geen opmerkingen ontvangen op het verslag van de plenaire vergadering.

Tijdens de plenaire vergadering stelden het Agentschap Wegen en Verkeer en het departement Mobiliteit en Openbare Werken een aantal belangrijke voorwaarden voor de verdere uitwerking van het RUP. Zij konden zich niet vinden in de keuze om enkel nog een voorontwerp te maken met de tunnelvariant als basis voor de ruimtelijke constellatie. Rond die tijd werd ook het ontwerp-MER ingediend. Op 5 november 2019 keurt de betrokken administratie van de Vlaamse overheid het ontwerp MER goed.

Parallel is in die periode verder flankerend onderzoek gebeurd, onder meer naar de financiële haalbaarheid, de technische uitwerking van de tunnelvariant en de organisatie van het openbaar vervoer rond het station. De resultaten van het flankerend onderzoek en het plan-MER en de adviezen uit de plenaire vergadering vormen dan de aanleiding om het oorspronkelijk verkennend onderzoek uit 2013 verder aan te vullen en bij te sturen, en zo te komen tot een nieuw stedenbouwkundig masterplan. Parallel is de Vlaamse overheid gestart met een verdere afweging van tunnel- en gelijkvloerse variant, onder meer via een maatschappelijke kosten-batenanalyse. Op 15 oktober 2021 bevestigt de Vlaamse regering de keuze voor de tunnelvariant en wordt de realisatie opgenomen binnen het dbfm project 'Gent-Dampoort en Vertramming Lijn 4 en 7'. 

De uitkomst van het stedenbouwkundig plan, aangevuld met de initiële adviezen uit de plenaire vergadering en de flankerende maatregelen uit het MER hebben geleid tot de aanpassing van het voorontwerp-RUP naar een ontwerp van RUP. De belangrijkste aanpassingen hebben betrekking op : 

- toelichtingsnota : 

• we actualiseren de lijst van voorbereidende studies en projecten en voegen onder meer de verwijzing naar het stedenbouwkundig plan (2020), de maatschappelijke kosten-batenanalyse voor de ombouw van Dampoort (2021), diverse beleidsnota's (2018-2022) én het wijkmobiliteitsplan voor Dampoort en Sint Amandsberg (2021) toe.  
• we passen de visie tekst aan en benadrukken het belang van de uitbouw van Dampoort tot hoogwaardige mobiliteitsknoop en de realisatie van nieuwe, hoogkwalitatieve en gemengde stadswijken. 
• we voegen de nodige concepten toe en vatten hiermee  de gewenste ontwikkeling van het gebied in beeldvorm samen 
• in de gewenste ruimtelijke structuur werken we het toekomstig programma verder uit, en dit binnen de krijtlijnen van het plan MER en inspelend op de adviezen uit de plenaire vergadering en de resultaten van bijkomend ontwerpend onderzoek. We delen de ruimte ten noorden van Dampoort op in twee zones. De zone ten noorden van de haakse aansluiting op de stadsring reserveren we voor wonen, in aansluiting op de Nieuwe Dokken. In de smalle strook tussen Koopvaardijlaan en de nieuwe stadsring geven we prioriteit aan kantoren. De gewenste functievermenging wordt bekomen door ook ondersteunende voorzieningen, gemeenschapsvoorzieningen en studentenhuisvesting toe te laten. Naast het trein-, tram- en busstation (en bijhorende diensten) is er in het transferium ook plaats voor andere, stedelijke functies. Net als in de zone tussen Koopvaardijlaan en de sporen gaat ook hier prioriteit uit naar kantoren. Daarnaast is er ook ruimte voor gemeenschapsvoorzieningen, recreatie, detailhandel en ondersteunende voorzieningen. In de stedelijke ontwikkelingszone ten zuiden van Dampoort geven we prioriteit aan sociale huisvesting en gemeenschapsvoorzieningen. 
• in de gewenste ruimtelijke structuur geven we verder duiding bij de toekomstige inrichting van de betrokken zones voor stedelijke functies. We laten de milderende maatregelen uit het MER doorwerken en nemen onder meer specifieke maatregelen om lucht- en geluidskwaliteit te garanderen. 
• in de gewenste ruimtelijke structuur geven we extra duiding bij de afbakening en de verdere ruimtelijke inrichting van de wegen, pleinen en fietsverbindingen. Zo maakt het ontwerp RUP een duidelijk onderscheid in de inrichting van de stadsring en Koopvaardijlaan als 'bovenlokale' weg en Kasteellaan, Heernislaan en Octrooiplein als 'lokale wegen' met een uitgesproken verblijfskarakter. 
• in de gewenste ruimtelijke structuur geven we ook bijkomende toelichting over de gehanteerde bouwhoogte. 
• we voegen een hoofdstuk toe om aan te tonen hoe we de gewenste ruimtelijke structuur omzetten naar een grafisch plan met voorschriften. 
• we voegen een hoofdstuk toe om de doorwerking van het goedgekeurde planmilieueffectenrapport te motiveren. Dit hoofdstuk zat al deels in het voorontwerp maar is verder aangevuld op basis van het goedgekeurde MER. 
• we voegen een hoofdstuk toe met de gevolgen en acties ter realisatie van dit RUP. We verwijzen hierin onder meer naar de uitvoering in het kader van de dbfm - procedure voor Dampoort en omgeving. 

- grafisch plan : 

• de zone voor stedelijk wonen ten noorden van Dampoort (Z1a) wordt opgedeeld in een zone voor stedelijke functies : wonen (Z1) en een zone voor stedelijke functies : kantoren (Z2).
• de zone voor stedelijk wonen ten zuiden van Dampoort (Z1b) wordt omgezet in een zone voor stedelijke functies : gemeenschapsvoorzieningen en sociale huisvesting (Z4). 
• de zone voor wegen (Z3) wordt opgedeeld in een zone voor bovenlokale wegen (Z6) en een zone voor lokale wegen (Z8). 
• de contour van de zone voor bovenlokale wegen is aangepast aan de resultaten van verder ontwerpend onderzoek en houdt rekening met de inrichtingseisen van de wegbeheerder. De mogelijkheid tot overbouw is beperkt tot het gedeelte boven de tunnel. 
• in de zone voor stedelijke functies : wonen (Z1) ten noorden van de aansluiting van de Koopvaardijlaan op de stadsring is een hoogteaccent in overdruk aangeduid. 
• in de zone voor transferium (Z3) zijn de te realiseren pleinwanden indicatief aangeduid en is een zone in overdruk aangeduid waarin een ondergrondse parking onder openbaar domein kan worden gerealiseerd. Deze zone loopt deels door onder de naastgelegen zone voor lokale wegen (Z8). 
• de bestaande bruggen rond de Zwaaikom zijn in overdruk van de zone voor waterweg aangeduid (Z9).   

- stedenbouwkundige voorschriften : 

• algemene voorschriften :
  • in de algemene voorschriften is een extra hoofdstuk toegevoegd om extra duiding te geven bij de verplichte inhoud van een inrichtingsstudie. Naast de gebruikelijke onderdelen van deze studie waarin een doorzicht wordt gevraagd naar de gewenste ontwikkeling buiten de scope van de aanvraag, moet een ruimte-, verhardings- en parkeerbalans worden toegevoegd aan elke studie. Op die manier kan de vergunningverlenende overheid de voortgang van de site monitoren. 
  • de algemene voorschriften zijn verder aangevuld om maatregelen in functie van geluid en lucht, duurzaam water- en bodembeheer, tijdelijke inrichtingen, nuts-, veiligheids- en onderhoudsvoorzieningen en voorzieningen inzake duurzame energie en alternatieve transportsystemen mogelijk te maken. 
  • de wijze van meten is verduidelijkt
  • de begrippenlijst is verder aangepast op basis van de herwerkte zonevoorschriften 
• zone voor stedelijke functies (Z1, Z2, Z3 en Z4)  
  • we verduidelijken de bestemming van de zone en  voorzien de nodige modaliteiten om de vereiste percentages af te dwingen
  • we voorzien extra inrichtingsvoorschriften om te komen tot een aaneengesloten gevelfront langs de stadsring en de lucht- en geluidskwaliteit te garanderen
  • we bakenen via overdruk in Z1 een specifieke zone af waarin een hoogteaccent mogelijk is (zie extra motivatie in de toelichtingsnota) 
  • we beschrijven de noodzaak voor het inrichten van een park in Z1 en Z4 
  • we voorzien extra inrichtingsvoorschriften om te komen tot een performante en compacte openbaar vervoersknoop en kwalitatieve verblijfsruimten
  • we herschrijven de voorschriften inzake omgevingsaanleg, parkeren en ontsluiting 
  • we voegen een voorschrift toe om Stad Gent een recht van voorkoop te geven in Z1.  
• zone voor bovenlokale (Z6) en lokale (Z8) wegen
  • we stemmen de breedte van de zones af op de resultaten van verder onderzoek en houden in de inrichting rekening met de milderende maatregelen uit het plan MER
• zone voor spoorwegen (Z7)
• zone voor waterwegen (Z8)
  
  • de voorschriften zijn beperkt aangepast om de transportfunctie van de waterloop te benadrukken en  op- en afstapinfrastructuren voor kleine passagiersvaart mogelijk te maken

In uitvoering van artikel 2.2.18 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening is het college van burgemeester en schepenen belast met de opmaak van gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen en neemt het college daartoe de nodige maatregelen. In deze fase van de opmaakprocedure van het RUP wordt er aan de gemeenteraad gevraagd om het ontwerp van het gemeentelijk RUP nr. 172 'Dampoort' voorlopig vast te stellen.

In uitvoering van artikel 2.2.5, § 1 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening bevat het ontwerp van gemeentelijk RUP nr. 172 'Dampoort'  volgende voorgeschreven onderdelen: 

1. een grafisch plan dat aangeeft voor welk gebied het plan van toepassing is. 

2. een nota met stedenbouwkundige voorschriften voor elk van de gebieden of delen van gebieden die aangeduid zijn op het grafisch plan. Bij elk van de voorschriften hoort een aparte toelichting om extra duiding te geven bij het verordenend gedeelte.

3. een toelichtingsnota. Deze nota omvat volgende onderdelen : 

- de nota geeft aan op welke wijze het RUP Ruimte voor Gent-Structuurvisie 2030 uitvoert.

- de nota geeft extra duiding bij de beleidskeuzes die de basis vormen van dit RUP, en dit door middel van een visie, ruimtelijk concepten en een gewenste ruimtelijke structuur voor het plangebied.

- de nota vat de huidige planningscontext samen en lijst de voorschriften op die met dit nieuwe RUP worden opgeheven.

- de nota vat het planmilieueffectenrapport samen en geeft aan op welke wijze de conclusies doorwerken in het RUP. 

- de nota omvat een extra onderbouwing om aan te tonen dat er géén passende beoordeling vereist is. 

- de nota omvat het advies van het team veiligheidsrapportage.

- de nota bevat een overzicht van de maatregelen die naast dit RUP als juridisch kader zullen genomen worden evenals een register van de percelen waarop een bestemmingswijziging wordt doorgevoerd die aanleiding kan geven tot planschadevergoeding, een planbatenheffing of een kapitaalschadecompensatie. 

- de nota bevat in bijlage bijkomende informatie over het gevoerde proces, het voorbereidend onderzoek en de plannings- en juridische context.

4. Een plan met weergave van de feitelijke en juridische toestand. 

Vervolgtraject

Over dit voorlopig vastgestelde ontwerp van RUP wordt er een openbaar onderzoek georganiseerd dat 60 dagen duurt. Wie dat wenst, kan dan bezwaren en opmerkingen indienen over het ontwerp van RUP. 

Omdat RUP en MER nog een aparte procedure volgen, moet het gecombineerde document (RUP + MER) verstuurd  worden, zowel naar de instanties zoals aangeduid in artikel 2.2.21 uit de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (met name de deputatie, het departement en de Vlaamse Regering) als naar in het kader van het plan-MER geraadpleegde instanties, zoals aangeduid in artikel 4.2.11§1 en §2 van het Decreet Algemeen MilieuBeleid (DABM). 

De GECORO bekijkt alle opmerkingen en bezwaren en brengt hierbij een advies uit bij de gemeenteraad.

De stadsdiensten maken het eindontwerp, dat definitief vastgesteld wordt door de gemeenteraad.