Midden januari meldde Ivago dat in december een derde meer lachgascapsules werden ingeleverd dan het maandgemiddelde, in totaal 1202. Verschillende collega’s stelden eerder al vragen over de lachgasproblematiek in onze stad vanuit het perspectief van drugsoverlast en veiligheid. Collega Van Bossuyt kaartte o.a. de problematiek in het Papaleupark aan en collega Rysermans die in de omgeving van de Watersportbaan. De nieuwe cijfers van Ivago suggereren dat het probleem niet vermindert, hoewel het bezitten en verkopen van lachgas als drug ondertussen verboden werd.
Geachte voorzitter, geachte collega Cockhuyt
De verkoop en het gebruik van lachgas, met als werkzame stof di-stikstofmonoxide als roesmiddel, is geen nieuw fenomeen.
De korpsleiding laat mij weten dat uit de beschikbare politionele gegevens er niet echt sprake is van een opvallende evolutie binnen het fenomeen.
Recent Vlaams onderzoek, namelijk de Leerlingenbevraging VAD 2023-2024 en het Uitgaansonderzoek VAD 2022, toont dat het gebruik “in het voorbije jaar” van lachgas bij de respectievelijke doelgroepen uit het onderzoek nooit boven de 2% komt. Dit neemt niet weg dat het een ernstige problematiek is en ook de stadsgrenzen overschrijdt.
Het koninklijk besluit van 11 maart 2024, dat op 8 april 2024 in werking is getreden, maakt oneigenlijk gebruik van lachgas strafbaar en dat veronderstelt een gerechtelijke afhandeling.
De wet maakt dus het onderscheid tussen oneigenlijk en eigenlijk gebruik. Dat betekent dat lachgas enkel in bepaalde toepassingen is toegelaten zoals de geneeskunde, de voedingsindustrie en de auto-industrie.
Een eerste overtreding van het verbod wordt bestraft met een geldboete van 120 tot 200 euro. Bij herhaling binnen een jaar na de eerste veroordeling, wordt dat een geldboete van 208 tot 400 euro, en bij een nieuwe herhaling binnen een jaar na de tweede veroordeling kan dit worden bestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot een maand en een geldboete van 400 tot 800 euro. Daarnaast gelden bij handel voor oneigenlijk gebruik zwaardere straffen.
Het totaalverbod op de verkoop aan minderjarigen blijft gehandhaafd, dat geldt niet alleen voor het oneigenlijk, maar ook voor het eigenlijk gebruik van lachgas. Ook hier wordt er nu via het gerecht vervolgd.
Voorheen werd er door de politie op het fenomeen gewerkt vanuit bestuurlijk oogpunt. Onder meer aan de hand van het toenmalige art 17&3 van het Politiereglement op de openbare rust en veiligheid. Het oneigenlijk gebruik van lachgas was toen onder cumulatieve voorwaarden sanctioneerbaar met een GAS-boete. Dit is nu niet meer mogelijk.
Wat er op het terrein wel merkbaar werd doorheen de jaren, is dat er meer gebruik wordt gemaakt van lachgas in wegwerppatronen of capsules. De lachgaspatronen worden achtergelaten als zwerfvuil of worden in openbare vuilbakken gegooid, terwijl dit eigenlijk bij het klein gevaarlijk afval hoort.
Doordat dit gevaarlijk afval terecht komt bij het huishoudafval, resulteerde dit in een aantal ontploffingen in de afvalenergiecentrale van IVAGO. Deze ontploffingen veroorzaakten, naast een groot veiligheidsrisico voor de medewerkers van IVAGO, ook schade aan de afvalenergiecentrale. Dit heeft een grote impact op IVAGO, zowel om de continuïteit van de dienst te kunnen waarborgen als financieel. Hoe groot die schade is, is moeilijk te bepalen. Van schepen Bracke kreeg ik mee dat als 1 lijn van de afvalenergiecentrale schade heeft geleden door een explosie, dit drie dagen stilstand tot gevolg heeft, er 450 ton minder verbrand wordt en de schade oploopt tot 45.000 euro.
Daarom zijn we in de vorige legislatuur een proefproject opgestart met IVAGO met als doel zo veel mogelijk lachgasflessen apart in te zamelen om het aantal explosies en de schade voor de afvalenergiecentrale beperken.
Inwoners van Gent en Destelbergen konden lachgasflessen, waar geen waarborg op zit in de reguliere handel, inleveren op recyclageparken en ontvangen daarvoor 5 euro op hun IVAGO rekening. Dat kunnen ze gebruiken voor bezoeken aan het recyclagepark, of het bedrag wordt in mindering gebracht in de factuur voor ophaling van afval aan huis.
De evaluatie van het proefproject is positief. Sinds de start zijn het aantal explosies in de afvalenergiecentrale gedaald met 15% in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. In 2024 waren er 65 explosies, in 2023 waren dat er 76. Het proefproject heeft voor een periode van 8 maanden 35.000 euro gekost.
Maar minstens even belangrijk, uit de ervaringen van de IVAGO-ploegen, de veegploeg van Dienstenbedrijf Sociale Economie, Politie en andere stadsdiensten is lachgas minder zichtbaar in het straatbeeld.
De raad van bestuur van IVAGO besloot om het proefproject met 6 maanden te verlengen. Deze loopt nu tot eind maart 2025. Binnen een aantal weken moet de raad van bestuur beslissen of de maatregel permanent blijft. Wij zijn alvast vragende partij.
Vanuit preventief oogpunt wordt algemene sensibilisering specifiek over het product lachgas afgeraden. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt die vorm van preventie niet efficiënt, en het zou eerder net nieuwsgierigheid aanwakkeren bij jongeren. Dat is ook de richtlijn van het Vlaams Expertisecentrum Alcohol en Drugs (VAD).
Waar we wel sterk op inzetten is evidence-based preventie, zoals het versterken van life skills naar de doelgroep jongeren, bijvoorbeeld via het onderwijs. Daarenboven wordt kennis, productinfo, tips en tools ter beschikking gesteld aan professionals of vrijwilligers die met gebruikers of potentiële gebruikers in contact komen. Voor jongeren in het bijzonder is dat dan door vormingssessies te geven aan jeugdwelzijnswerkers, wijkwerkers en onderwijzend personeel. Deze sessies worden ondersteund met de expertise van organisaties als Centrum Geestelijke Gezondheid Adentro en Safe ’n Sound en worden als erg waardevol ervaren.
Mathias De Clercq
Burgemeester
di 18/02/2025 - 13:45